Vurdering av kor sårbare utvalde lokalitetar i Jostedalsbreen nasjonalpark er for ferdsel. Austerdalen, Langedalen og Krundalen-Tuftebreen

Abstract

Evju, M., Eide, N. E., Vistad, O. I & Rød-Eriksen, L.. 2018. Vurdering av kor sårbare utvalde lokalitetar i Jostedalsbreen nasjonalpark er for ferdsel. Austerdalen, Langedalen og Krundalen-Tuftebreen. NINA Rapport 1409. Norsk institutt for naturforsking. Verneområdestyret for Jostedalsbreen nasjonalpark (JNP) har peika ut Austerdalen, Langedalen og stien frå Krundalen mot Tuftebreen for sårbarheitsvurdering. Lokalitetane er særleg knytt til naturtypane skog og fjell, delvis med sterke innslag av kulturlandskap og myr. Rapporten tek for seg kor sårbart planteliv og dyreliv er i høve til ferdsel. I JNP arbeider ein no med å revidere forvaltningsplanen, og med ein besøksstrategi; her skal utfordringar knytt til aukande turisme og miljøpåverknad inkludast. Meir overordna: På oppdrag frå Miljødirektoratet utviklar no NINA mo-dellar for å vurdere kor sårbare verneområde på fastlandet er for ferdsel. Denne rapporten gjev fagleg innspel til båe behova. JNP er kanskje den mest brukte av alle norske nasjonalparkar og har særleg stor pågang av utlendingar og fyrstegongsbesøkande. Det er godkjent byggeplanar for ny turisthytte ved Tunge-stølen, som ligg der Austerdalen møter Langedalen. Båe dalføra vil truleg få auka ferdsel fram-over, og sannsynlegvis mest i Austerdalen, sidan den er meir lettgått og fører inn til Austerdals-breen. Breoppleving står sentralt for gjestene og bresmeltinga kan endre både attraksjonskraft og tilgang til dagens mykje besøkte brearmar. Stien til Tuftebreen vil kanskje difor også få auka besøkstrykk. Grunnlaget for vår vurdering av sårbarheit for vegetasjon er kartlegging av definerte sensitive einingar innafor lokaliteten. Einingane vert vekta mot areal (kor stor del av lokaliteten utgjer dei) og kvar einingane er plassert i høve til aktuell/forventa bruk av lokalitetane som skal vurderast. For dyreliv brukar vi registreringar av artar som er sensitive for uroing for å vurdere sårbarheit for ferdsel. Vi baserer vurderingane på feltarbeid og eksisterande kunnskap. Fleire typar sensitive einingar for vegetasjon går igjen. Stiane inn Austerdalen har blaute og hallande myrparti på tvers av stien fremst i dalen . På slettene vidare innover (botnmorene) er det brinkar og bratte skrentar tilknytt endemorenar med tynt vegetasjonsdekke som har svært sein regenerering av vegetasjon. Også her er det innslag av blauthøl og fuktige drag. Vidare innover er det dels bratt skråning med ustabilt substrat som er utsett for erosjon (opp til Slingsby-varden og nedover att til utsiktspunktet mot breen). Langedalen – der vi registrerte – er meir homogen. Den er dominert av myr og annan fuktig vegetasjon. Elles er der sensitive vegeta-sjonseiningar i form av eit par brinkar og blauhol. Elvebrinken er utsett for erosjon. Stien er dels utydeleg, og tverrgåande breelvar endrar jamleg leie. Dalbotn er prega av trakk frå beitedyr. Det er generelt få observasjonar av dyreliv å byggje sårbarheitsvurderinga på i dei ulike dellokalite-tane. Moglege sensitive einingar for våtmarksfugl og rovfugl er sterkast til stades der Langedalen møter Austerdalen, altså både våtmarka i dalbotn og fjella ovanfor. Stien til Krundalen er bratt, men stabilt lagt oppover moreneryggen. Ovanfor denne ryggen er stien sensitiv for erosjon knytt til ferdsel pga. fleire innslag med bratt og ustabil mark, fuktsig, blauthøl og myr. I 2017 vart mykje av dette strekket stokklagt. For dyreliv er det ikkje påvist sensitive einingar på denne ruta. Sjølv om vurderingane av sårbarheit for dyreliv byggjer på svært få faktiske artsregistreringar, så sy-nest potensialet for negative effektar av auka ferdsel på dyreliv å vere avgrensa i alle tre delområde. Tiltak for å redusere slitasje på moreneryggane i Austerdalen er utfordrande, då substratet er så ustabilt. Det beste tiltaket er truleg tydelegare merking for å kanalisere ferdselen utanom sensitive parti, kombinert med informasjon om kor sårbare t.d. moreneryggane er. I fuktige parti er det i hovudsak enklare med tiltak, for eksempel klopplegging. Men også dette er utfordrande i ras-, skred- og flaumutsette delområde, ikkje minst i høve til stabilitet og vedlikehald av stokk-legginga. Fremre del av Austerdalen, heile Langedalen og delvis øvre del av stien mot Tuftes-karet er slike utfordrande del-lokalitetar. Ev. uroing av dyreliv vil potensielt vere relatert til fugl. Dersom hekking vert dokumentert bør ein vise omsyn for å unngå uroing. Ulike fugleartar er ulikt sensitive for uroing. Fleire av rovfuglane er særleg sensitive for ferdsel på vår-vinteren (februar-april) då dei etablerer seg på hekkeplassane.